|
4.24.1 | | maitreya uvāca vijitāśvo ’dhirājāsīt pṛthu-putraḥ pṛthu-śravāḥ yavīyobhyo ’dadāt kāṣṭhā bhrātṛbhyo bhrātṛ-vatsalaḥ |
4.24.2 | | haryakṣāyādiśat prācīṁ dhūmrakeśāya dakṣiṇām pratīcīṁ vṛka-saṁjñāya turyāṁ draviṇase vibhuḥ |
4.24.3 | | antardhāna-gatiṁ śakrāl labdhvāntardhāna-saṁjñitaḥ apatya-trayam ādhatta śikhaṇḍinyāṁ susammatam |
4.24.4 | | pāvakaḥ pavamānaś ca śucir ity agnayaḥ purā vasiṣṭha-śāpād utpannāḥ punar yoga-gatiṁ gatāḥ |
4.24.5 | | antardhāno nabhasvatyāṁ havirdhānam avindata ya indram aśva-hartāraṁ vidvān api na jaghnivān |
4.24.6 | | rājñāṁ vṛttiṁ karādāna- daṇḍa-śulkādi-dāruṇām manyamāno dīrgha-sattra- vyājena visasarja ha |
4.24.7 | | tatrāpi haṁsaṁ puruṣaṁ paramātmānam ātma-dṛk yajaṁs tal-lokatām āpa kuśalena samādhinā |
4.24.8 | | havirdhānād dhavirdhānī vidurāsūta ṣaṭ sutān barhiṣadaṁ gayaṁ śuklaṁ kṛṣṇaṁ satyaṁ jitavratam |
4.24.9 | | barhiṣat sumahā-bhāgo hāvirdhāniḥ prajāpatiḥ kriyā-kāṇḍeṣu niṣṇāto yogeṣu ca kurūdvaha |
4.24.10 | | yasyedaṁ deva-yajanam anuyajñaṁ vitanvataḥ prācīnāgraiḥ kuśair āsīd āstṛtaṁ vasudhā-talam |
4.24.11 | | sāmudrīṁ devadevoktām upayeme śatadrutim yāṁ vīkṣya cāru-sarvāṅgīṁ kiśorīṁ suṣṭhv-alaṅkṛtām parikramantīm udvāhe cakame ’gniḥ śukīm iva |
4.24.12 | | vibudhāsura-gandharva- muni-siddha-naroragāḥ vijitāḥ sūryayā dikṣu kvaṇayantyaiva nūpuraiḥ |
4.24.13 | | prācīnabarhiṣaḥ putrāḥ śatadrutyāṁ daśābhavan tulya-nāma-vratāḥ sarve dharma-snātāḥ pracetasaḥ |
4.24.14 | | pitrādiṣṭāḥ prajā-sarge tapase ’rṇavam āviśan daśa-varṣa-sahasrāṇi tapasārcaṁs tapas-patim |
4.24.15 | | yad uktaṁ pathi dṛṣṭena giriśena prasīdatā tad dhyāyanto japantaś ca pūjayantaś ca saṁyatāḥ |
4.24.16 | | vidura uvāca pracetasāṁ giritreṇa yathāsīt pathi saṅgamaḥ yad utāha haraḥ prītas tan no brahman vadārthavat |
4.24.17 | | saṅgamaḥ khalu viprarṣe śiveneha śarīriṇām durlabho munayo dadhyur asaṅgād yam abhīpsitam |
4.24.18 | | ātmārāmo ’pi yas tv asya loka-kalpasya rādhase śaktyā yukto vicarati ghorayā bhagavān bhavaḥ |
4.24.19 | | maitreya uvāca pracetasaḥ pitur vākyaṁ śirasādāya sādhavaḥ diśaṁ pratīcīṁ prayayus tapasy ādṛta-cetasaḥ |
4.24.20 | | sa-samudram upa vistīrṇam apaśyan sumahat saraḥ mahan-mana iva svacchaṁ prasanna-salilāśayam |
4.24.21 | | nīla-raktotpalāmbhoja- kahlārendīvarākaram haṁsa-sārasa-cakrāhva- kāraṇḍava-nikūjitam |
4.24.22 | | matta-bhramara-sausvarya- hṛṣṭa-roma-latāṅghripam padma-kośa-rajo dikṣu vikṣipat-pavanotsavam |
4.24.23 | | tatra gāndharvam ākarṇya divya-mārga-manoharam visismyū rāja-putrās te mṛdaṅga-paṇavādy anu |
4.24.24-25 | | tarhy eva sarasas tasmān niṣkrāmantaṁ sahānugam upagīyamānam amara- pravaraṁ vibudhānugaiḥ tapta-hema-nikāyābhaṁ śiti-kaṇṭhaṁ tri-locanam prasāda-sumukhaṁ vīkṣya praṇemur jāta-kautukāḥ |
4.24.26 | | sa tān prapannārti-haro bhagavān dharma-vatsalaḥ dharma-jñān śīla-sampannān prītaḥ prītān uvāca ha |
4.24.27 | | śrī-rudra uvāca yūyaṁ vediṣadaḥ putrā viditaṁ vaś cikīrṣitam anugrahāya bhadraṁ va evaṁ me darśanaṁ kṛtam |
4.24.28 | | yaḥ paraṁ raṁhasaḥ sākṣāt tri-guṇāj jīva-saṁjñitāt bhagavantaṁ vāsudevaṁ prapannaḥ sa priyo hi me |
4.24.29 | | sva-dharma-niṣṭhaḥ śata-janmabhiḥ pumān viriñcatām eti tataḥ paraṁ hi mām avyākṛtaṁ bhāgavato ’tha vaiṣṇavaṁ padaṁ yathāhaṁ vibudhāḥ kalātyaye |
4.24.30 | | atha bhāgavatā yūyaṁ priyāḥ stha bhagavān yathā na mad bhāgavatānāṁ ca preyān anyo ’sti karhicit |
4.24.31 | | idaṁ viviktaṁ japtavyaṁ pavitraṁ maṅgalaṁ param niḥśreyasa-karaṁ cāpi śrūyatāṁ tad vadāmi vaḥ |
4.24.32 | | maitreya uvāca ity anukrośa-hṛdayo bhagavān āha tāñ chivaḥ baddhāñjalīn rāja-putrān nārāyaṇa-paro vacaḥ |
4.24.33 | | śrī-rudra uvāca jitaṁ ta ātma-vid-varya- svastaye svastir astu me bhavatārādhasā rāddhaṁ sarvasmā ātmane namaḥ |
4.24.34 | | namaḥ paṅkaja-nābhāya bhūta-sūkṣmendriyātmane vāsudevāya śāntāya kūṭa-sthāya sva-rociṣe |
4.24.35 | | saṅkarṣaṇāya sūkṣmāya durantāyāntakāya ca namo viśva-prabodhāya pradyumnāyāntar-ātmane |
4.24.36 | | namo namo ’niruddhāya hṛṣīkeśendriyātmane namaḥ paramahaṁsāya pūrṇāya nibhṛtātmane |
4.24.37 | | svargāpavarga-dvārāya nityaṁ śuci-ṣade namaḥ namo hiraṇya-vīryāya cātur-hotrāya tantave |
4.24.38 | | nama ūrja iṣe trayyāḥ pataye yajña-retase tṛpti-dāya ca jīvānāṁ namaḥ sarva-rasātmane |
4.24.39 | | sarva-sattvātma-dehāya viśeṣāya sthavīyase namas trailokya-pālāya saha ojo-balāya ca |
4.24.40 | | artha-liṅgāya nabhase namo ’ntar-bahir-ātmane namaḥ puṇyāya lokāya amuṣmai bhūri-varcase |
4.24.41 | | pravṛttāya nivṛttāya pitṛ-devāya karmaṇe namo ’dharma-vipākāya mṛtyave duḥkha-dāya ca |
4.24.42 | | namas ta āśiṣām īśa manave kāraṇātmane namo dharmāya bṛhate kṛṣṇāyākuṇṭha-medhase puruṣāya purāṇāya sāṅkhya-yogeśvarāya ca |
4.24.43 | | śakti-traya-sametāya mīḍhuṣe ’haṅkṛtātmane ceta-ākūti-rūpāya namo vāco vibhūtaye |
4.24.44 | | darśanaṁ no didṛkṣūṇāṁ dehi bhāgavatārcitam rūpaṁ priyatamaṁ svānāṁ sarvendriya-guṇāñjanam |
4.24.45-46 | | snigdha-prāvṛḍ-ghana-śyāmaṁ sarva-saundarya-saṅgraham cārv-āyata-catur-bāhu sujāta-rucirānanam padma-kośa-palāśākṣaṁ sundara-bhru sunāsikam sudvijaṁ sukapolāsyaṁ sama-karṇa-vibhūṣaṇam |
4.24.47-48 | | prīti-prahasitāpāṅgam alakai rūpa-śobhitam lasat-paṅkaja-kiñjalka- dukūlaṁ mṛṣṭa-kuṇḍalam sphurat-kirīṭa-valaya- hāra-nūpura-mekhalam śaṅkha-cakra-gadā-padma- mālā-maṇy-uttamarddhimat |
4.24.49 | | siṁha-skandha-tviṣo bibhrat saubhaga-grīva-kaustubham śriyānapāyinyā kṣipta- nikaṣāśmorasollasat |
4.24.50 | | pūra-recaka-saṁvigna- vali-valgu-dalodaram pratisaṅkrāmayad viśvaṁ nābhyāvarta-gabhīrayā |
4.24.51 | | śyāma-śroṇy-adhi-rociṣṇu- dukūla-svarṇa-mekhalam sama-cārv-aṅghri-jaṅghoru- nimna-jānu-sudarśanam |
4.24.52 | | padā śarat-padma-palāśa-rociṣā nakha-dyubhir no ’ntar-aghaṁ vidhunvatā pradarśaya svīyam apāsta-sādhvasaṁ padaṁ guro mārga-gurus tamo-juṣām |
4.24.53 | | etad rūpam anudhyeyam ātma-śuddhim abhīpsatām yad-bhakti-yogo ’bhayadaḥ sva-dharmam anutiṣṭhatām |
4.24.54 | | bhavān bhaktimatā labhyo durlabhaḥ sarva-dehinām svārājyasyāpy abhimata ekāntenātma-vid-gatiḥ |
4.24.55 | | taṁ durārādhyam ārādhya satām api durāpayā ekānta-bhaktyā ko vāñchet pāda-mūlaṁ vinā bahiḥ |
4.24.56 | | yatra nirviṣṭam araṇaṁ kṛtānto nābhimanyate viśvaṁ vidhvaṁsayan vīrya- śaurya-visphūrjita-bhruvā |
4.24.57 | | kṣaṇārdhenāpi tulaye na svargaṁ nāpunar-bhavam bhagavat-saṅgi-saṅgasya martyānāṁ kim utāśiṣaḥ |
4.24.58 | | athānaghāṅghres tava kīrti-tīrthayor antar-bahiḥ-snāna-vidhūta-pāpmanām bhūteṣv anukrośa-susattva-śīlināṁ syāt saṅgamo ’nugraha eṣa nas tava |
4.24.59 | | na yasya cittaṁ bahir-artha-vibhramaṁ tamo-guhāyāṁ ca viśuddham āviśat yad-bhakti-yogānugṛhītam añjasā munir vicaṣṭe nanu tatra te gatim |
4.24.60 | | yatredaṁ vyajyate viśvaṁ viśvasminn avabhāti yat tat tvaṁ brahma paraṁ jyotir ākāśam iva vistṛtam |
4.24.61 | | yo māyayedaṁ puru-rūpayāsṛjad bibharti bhūyaḥ kṣapayaty avikriyaḥ yad-bheda-buddhiḥ sad ivātma-duḥsthayā tvam ātma-tantraṁ bhagavan pratīmahi |
4.24.62 | | kriyā-kalāpair idam eva yoginaḥ śraddhānvitāḥ sādhu yajanti siddhaye bhūtendriyāntaḥ-karaṇopalakṣitaṁ vede ca tantre ca ta eva kovidāḥ |
4.24.63 | | tvam eka ādyaḥ puruṣaḥ supta-śaktis tayā rajaḥ-sattva-tamo vibhidyate mahān ahaṁ khaṁ marud agni-vār-dharāḥ surarṣayo bhūta-gaṇā idaṁ yataḥ |
4.24.64 | | sṛṣṭaṁ sva-śaktyedam anupraviṣṭaś catur-vidhaṁ puram ātmāṁśakena atho vidus taṁ puruṣaṁ santam antar bhuṅkte hṛṣīkair madhu sāra-ghaṁ yaḥ |
4.24.65 | | sa eṣa lokān aticaṇḍa-vego vikarṣasi tvaṁ khalu kāla-yānaḥ bhūtāni bhūtair anumeya-tattvo ghanāvalīr vāyur ivāviṣahyaḥ |
4.24.66 | | pramattam uccair iti kṛtya-cintayā pravṛddha-lobhaṁ viṣayeṣu lālasam tvam apramattaḥ sahasābhipadyase kṣul-lelihāno ’hir ivākhum antakaḥ |
4.24.67 | | kas tvat-padābjaṁ vijahāti paṇḍito yas te ’vamāna-vyayamāna-ketanaḥ viśaṅkayāsmad-gurur arcati sma yad vinopapattiṁ manavaś caturdaśa |
4.24.68 | | atha tvam asi no brahman paramātman vipaścitām viśvaṁ rudra-bhaya-dhvastam akutaścid-bhayā gatiḥ |
4.24.69 | | idaṁ japata bhadraṁ vo viśuddhā nṛpa-nandanāḥ sva-dharmam anutiṣṭhanto bhagavaty arpitāśayāḥ |
4.24.70 | | tam evātmānam ātma-sthaṁ sarva-bhūteṣv avasthitam pūjayadhvaṁ gṛṇantaś ca dhyāyantaś cāsakṛd dharim |
4.24.71 | | yogādeśam upāsādya dhārayanto muni-vratāḥ samāhita-dhiyaḥ sarva etad abhyasatādṛtāḥ |
4.24.72 | | idam āha purāsmākaṁ bhagavān viśvasṛk-patiḥ bhṛgv-ādīnām ātmajānāṁ sisṛkṣuḥ saṁsisṛkṣatām |
4.24.73 | | te vayaṁ noditāḥ sarve prajā-sarge prajeśvarāḥ anena dhvasta-tamasaḥ sisṛkṣmo vividhāḥ prajāḥ |
4.24.74 | | athedaṁ nityadā yukto japann avahitaḥ pumān acirāc chreya āpnoti vāsudeva-parāyaṇaḥ |
4.24.75 | | śreyasām iha sarveṣāṁ jñānaṁ niḥśreyasaṁ param sukhaṁ tarati duṣpāraṁ jñāna-naur vyasanārṇavam |
4.24.76 | | ya imaṁ śraddhayā yukto mad-gītaṁ bhagavat-stavam adhīyāno durārādhyaṁ harim ārādhayaty asau |
4.24.77 | | vindate puruṣo ’muṣmād yad yad icchaty asatvaram mad-gīta-gītāt suprītāc chreyasām eka-vallabhāt |
4.24.78 | | idaṁ yaḥ kalya utthāya prāñjaliḥ śraddhayānvitaḥ śṛṇuyāc chrāvayen martyo mucyate karma-bandhanaiḥ |
4.24.79 | | gītaṁ mayedaṁ naradeva-nandanāḥ parasya puṁsaḥ paramātmanaḥ stavam japanta ekāgra-dhiyas tapo mahat caradhvam ante tata āpsyathepsitam |
|